Η ηλιακή ακτινοβολία, όσο ευεργετική μπο-
ρεί να είναι, άλλο τόσο επιβλαβής μπορεί να
καταστεί για την υγεία των ματιών μας. Στη
χώρα μας, όπου τα ποσοστά ηλιοφάνειας
είναι υψηλά, η λήψη μέτρων προστασίας
κρίνεται αναγκαία.
Η ηλιακή ακτινοβολία αποτελείται από τις
υπέρυθρες ακτίνες, τις υπεριώδεις και το
ορατό φως. Οι επιβλαβείς ακτίνες είναι κυ-
ρίως οι υπεριώδεις και οι ακτίνες υψηλής
ενέργειας (HEV - High Energy Visible) στο
ορατό φάσμα, που αντιστοιχούν στο μπλε
– ιώδες φως.
Ξεκινώντας από έξω προς τα έσω, οι επιπτώσεις τις ηλι-
ακής ακτινοβολίας στα μάτια εντοπίζονται:
•••
Στα βλέφαρα, με εμφάνιση πρόωρης γήρανσης του
λεπτού και ευαίσθητου δέρματος της περιοχής, καθώς
και στην ανάπτυξη μορφών καρκίνου του δέρματος,
όπως επιθηλιώματα και μελάνωματα.
•••
Στον επιπεφυκότα και τον κερατοειδή, με ανάπτυξη
πτερυγίου, πρόκληση ακτινικής κερατοεπιπεφυκίτιδας
(βλάβη ανάλογη αυτής μετά από οξυγονοκόλληση) ή
ακόμα και όγκων επιπεφυκότα.
•••
Στον κρυσταλλοειδή φακό, με προοδευτική θόλωσή
του και δημιουργία καταρράκτη.
•••
Στο βυθό, με πρόκληση εγκαυμάτων στην περιοχή
της ωχράς (ιδιαίτερα μετά από παρακολούθηση έκλειψης
ηλίου χωρίς ειδικά φίλτρα) ή εμφάνιση αλλοιώσεων του
τύπου της εκφύλισης ωχράς κηλίδας (κυρίως από τις
HEV ακτίνες του ορατού φάσματος).
Ο βαθμός της βλάβης από την υπεριώδη ακτινοβολία
εξαρτάται από κάποιους παράγοντες:
•••
τη γεωγραφική θέση (αυξημένα επίπεδα UV ακτι-
νοβολίας σε τροπικές περιοχές, ιδίως κοντά στον ιση-
μερινό),
•••
το υψόμετρο (όσο πιο μεγάλο τόσο μεγαλύτερος ο
κίνδυνος),
•••
την ώρα της ημέρας (οι πιο επικίνδυνες ώρες είναι
10:00 π.μ. -2:00 μ.μ.),
•••
την τοποθεσία (μεγαλύτερη επιβάρυν-
ση σε ανοιχτούς χώρους με πολύ ανακλα-
στικές επιφάνειες όπως το χιόνι, η άμμος,
η θάλασσα). Σημειωτέον ότι τα σύννεφα
δεν επηρεάζουν σημαντικά τη διέλευση της
υπεριώδους ακτινοβολίας, καθώς μπορεί
και τα διαπερνά.
Η προφύλαξη
Το πρώτο και σημαντικότερο μέτρο προστα-
σίας των ματιών από τον ήλιο είναι η συστη-
ματική χρήση γυαλιών ηλίου ακόμα και τις συννεφιασμέ-
νες μέρες του χειμώνα. Τα γυαλιά πρέπει να απορροφούν
επαρκώς τις βλαβερές ακτίνες χωρίς να αλλοιώνουν την
οπτική χρωματική αντίληψη. Πρέπει να αναγράφουν 100%
UV protection και να φέρουν το διακριτικό CE ως εγγύηση
ποιότητας και αποτελεσματικότητας των φακών.
Ό,τι πιο σύγχρονο τεχνολογικά είναι οι φακοί μελανίνης,
οι οποίοι ονομάζονται έτσι γιατί περιέχουν συνθετική
μελανίνη, ικανή να απορροφήσει όχι μόνο την υπεριώ-
δη ακτινοβολία, αλλά και τις υψηλής ενέργειας ακτίνες
(HAV) του ορατού φάσματος, που είναι επιβλαβείς για τον
αμφιβληστροειδή. Ανάλογοι φακοί είναι οι blue-blockers,
οι οποίοι απορροφούν ακτινοβολία στο μπλε-ιώδες φά-
σμα, δηλαδή περισσότερη ακτινοβολία από το φάσμα των
υπεριωδών. Επιπλέον υπάρχουν και οι πολωτικοί φακοί
(polarized), οι οποίοι βασίζονται στην αρχή της πόλωσης
του φωτός και παρέχουν πολύ καλή προστασία από τις
υπεριώδεις ακτίνες, εξουδετερώνοντας παράλληλα τις
εκτυφλωτικές αντανακλάσεις του φωτός.
Τα γυαλιά ηλίου κατηγοριοποιούνται επίσης ανάλογα με
το βαθμό στον οποίο επιτρέπουν την ποσότητα του φω-
τός να τα διαπερνά, από σχεδόν άχρωμα μέχρι ιδιαίτερα
σκούρα. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την προστασία,
αλλά με την άνεση να βλέπει κανείς υπό διαφορετικές
κλιματολογικές ή περιβαλλοντικές συνθήκες, π.χ. οδή-
γηση με συννεφιά ή ηλιοφάνεια, σπορ στο χιόνι ή στη
θάλασσα κ.ά.
Τα γυαλιά σας
και τα… μάτια σας
Ο ήλιος μπορεί να είναι η… χαρά μας, ειδικά στην Ελλάδα,
όμως μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνος για την υγεία μας. Ειδικά για τα μάτια μας,
μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επιβλαβής. Έτσι, τα γυαλιά ηλίου
είναι απλώς απαραίτητα. Ποια χαρακτηριστικά, όμως, πρέπει να έχουν
και τι πρέπει να ξέρουμε γι’ αυτά;
| ΗΛ Ι ΑΚΗ ΑΚΤ Ι ΝΟΒΟΛ Ι Α |
Γράφει η
Γεωργία Καρσαλιάκου
Χειρουργός Οφθαλμίατρος,
Επιστημονική Συνεργάτις
ΥΓΕΙΑ
44
