Κατάθλιψη: ο σκοτεινός σύντροφος

Η κατάθλιψη είναι μια συχνή, σοβαρή και συχνά μη διαγιγνωσκόμενη ασθένεια, που συναντάται σε όλες τις φυλές και τους πολιτισμούς, προκαλεί υποβάθμιση της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής του ατόμου, καθώς και αύξηση της σωματικής νοσηρότητας και της θνησιμότητας.

Γράφει ο
Κωνσταντίνος Ζαχαράκης
Ψυχίατρος,Επιστ. Συνεργάτης ΥΓΕΙΑ

Η μεγάλη συχνότητα της νόσου (10% των ανδρών και 20% των γυναικών θα νοσήσουν τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους) και η συχνή επανεμφάνισή της την τοποθετούν στην πρώτη τριάδα αιτιών αναπηρίας. Είναι επίσης η συχνότερη ψυχική ασθένεια στις περιπτώσεις αυτοκτονίας.

Η κατάθλιψη συχνά πρωτοεμφανίζεται στην ηλικία των 20-30 ετών και είναι συχνότερη στους άγαμους, τους χήρους και τους διαζευγμένους σε σχέση με τους έγγαμους, καθώς και στους φτωχούς σε σχέση με τους εύπορους. Στα αίτια που συνδέονται με την αυξημένη εμφάνιση της κατάθλιψης κατά τις τελευταίες δεκαετίες περιλαμβάνονται οι αλλαγές στον τρόπο ζωής (χρόνιο stress, μοναξιά και κοινωνική απομόνωση, κακή διατροφή, έλλειψη σωματικής άσκησης, ακανόνιστα ωράρια ύπνου), τα σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα πολλών πληθυσμών παγκοσμίως, αλλά και η βελτίωση της διαγνωστικής ικανότητας για την κατάθλιψη.

Διακρίνουμε διάφορες κατηγορίες κατάθλιψης, όπως η μονοπολική, η διπολική, η ψυχωτική, της λοχείας, η κεκαλυμμένη, η οργανική κ.ά. Η κατάθλιψη εκδηλώνεται με μία ποικιλία συμπτωμάτων, που περιλαμβάνουν:

1. Καταθλιπτική διάθεση, κλάμα.
2. Άγχος – ανησυχία, μείωση τής ενεργητικότητας-αδράνεια.
3. Διαταραχή του ύπνου. Συνήθως αϋπνία, πιο σπάνια υπερυπνία.
4. Διαταραχή τής όρεξης και τού σωματικού βάρους. Συνήθως ανορεξία και απώλεια σωματικού βάρους. Σπανιότερα αύξηση όρεξης και σωματικού βάρους.
5. Σωματικοί πόνοι ή άλλα σωματικά ενοχλήματα.
6. Επιβράδυνση/δυσχέρεια τής σκέψης, της μνήμης, της συγκέντρωσης. Αναβλητικότητα στη λήψη αποφάσεων.
7. Μείωση/απώλεια ενδιαφέροντος για επαγγελματικές ή άλλες δραστηριότητες.
8. Μείωση ή πλήρης απώλεια της σεξουαλικής ορμής και διάθεσης.
9. Δυσάρεστες προβλέψεις για το μέλλον – απαισιοδοξία – αίσθημα ότι κανείς δεν μπορεί να προσφέρει βοήθεια.
10. Σκέψεις αναξιότητας, αυτομομφής, ενοχής.
11. Παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις. Απαντώνται στις ψυχωτικές μορφές κατάθλιψης.
12. Αυτοκτονικός ιδεασμός, απόπειρα αυτοκτονίας, ολοκληρωμένη αυτοκτονία. Η κατάθλιψη είναι η συχνότερη ψυχική διαταραχή στις περιπτώσεις αυτοκτονίας.

Οι γνώσεις μας για τα σύνθετα αίτια και τους μηχανισμούς της κατάθλιψης έχουν εμπλουτιστεί σημαντικά κατά την τελευταία δεκαετία και έχουν αναγνωριστεί γονίδια και περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται, οδηγώντας στην ανάπτυξη και νέων θεραπευτικών μεθόδων:

• Φαρμακευτική αγωγή. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, νευροληπτικά, σταθεροποιητές της διάθεσης κ.ά., τα οποία σήμερα είναι αποτελεσματικά και καλά ανεκτά.
• Ψυχοθεραπείες διαφόρων τύπων (γνωσιακή, αναλυτική, διαπροσωπική κ.ά.).
• Άλλες θεραπείες (ηλεκτροσπασμοθεραπεία, φωτοθεραπεία, στέρηση ύπνου, επεμβατικές θεραπείες).

Η χωρίς δισταγμούς και προκαταλήψεις έγκαιρη αναζήτηση ειδικής ιατρικής (ψυχιατρικής) βοήθειας είναι σημαντική για τη σωστή θεραπεία και την πρόληψη και αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων.

Οι θεραπευτικές μας δυνατότητες απέναντι στην κατάθλιψη είναι σήμερα εξελιγμένες και αποτελεσματικές. Ο καταθλιπτικός ασθενής, αν τύχει σωστής θεραπευτικής αντιμετώπισης, ανακτά συνήθως πλήρως τη λειτουργικότητά του και επιστρέφει στις δραστηριότητές του, απολαμβάνοντας ξανά ποιότητα ζωής.

Μάιος 2017