Ψυχικά συμπτώματα και νόσος Πάρκινσον: επιλογή της ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης

Η νόσος Πάρκινσον είναι χρόνια νευροεκφυλιστική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από ορισμένα τυπικά κινητικά συμπτώματα, όπως τρόμο, βραδυκινησία και δυσκαμψία.

Γράφει ο 
Ίων Μπεράτης, MSc, PhD
Ψυχολόγος-Νευροψυχολόγος

Παράλληλα, παρατηρούνται και μη κινητικά συμπτώματα, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές του ύπνου και διαταραχές των νοητικών λειτουργιών που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής τόσο των ασθενών όσο και των φροντιστών τους. Αξιοσημείωτο είναι ότι η παρουσία ψυχικών διαταραχών, όπως άγχους και κατάθλιψης, έχει συνδεθεί με επιδείνωση των κινητικών συμπτωμάτων της νόσου.

Ερευνητικά και κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι κατάλληλες παρεμβάσεις που στοχεύουν στα μη κινητικά συμπτώματα της νόσου μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με νόσο Πάρκινσον. Στον τομέα των ψυχικών συμπτωμάτων, η εφαρμογή ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή αποτελούν την προτεινόμενη επιλογή. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η εφαρμογή του γνωσιακού συμπεριφορικού μοντέλου ψυχοθεραπείας κατάλληλα προσαρμοσμένου, ώστε να εστιάζει στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νόσου Πάρκινσον. Η συγκεκριμένη παρέμβαση στοχεύει στην ύφεση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης, αλλά και στη γενικότερη βελτίωση της ψυχικής υγείας των ασθενών μέσω: (α) ανίχνευσης και τροποποίησης δυσλειτουργικών συμπεριφορών, (β) αμφισβήτησης και τροποποίησης αρνητικών σκέψεων, (γ) εκμάθησης στρατηγικών και τεχνικών με στόχο την καλύτερη διαχείριση του στρες, (δ) ενίσχυσης διαπροσωπικών δεξιοτήτων, και (ε) διαχείρισης δυσκολιών έναρξης, οργάνωσης και ολοκλήρωσης καθημερινών δραστηριοτήτων.

Κεντρικό ρόλο στην υποστήριξη των ασθενών με Πάρκινσον έχουν οι φροντιστές τους. Η φροντίδα έχει ως στόχο την προστασία, διατήρηση και ενίσχυση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη. Η έννοια της φροντίδας περιλαμβάνει τρία βασικά στοιχεία: (α) προσοχή, (β) ενδιαφέρον-ευθύνη, και (γ) συναισθηματικό δέσιμο-αφοσίωση. Εξαιτίας όμως της χρονιότητας και της πολυπλοκότητας της νόσου οι φροντιστές των ασθενών μπορεί να βιώσουν αυξημένη ψυχολογική επιβάρυνση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κατάλληλες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις που στηρίζονται στις αρχές της συμβουλευτικής, της γνωσιακής συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας και της ψυχοεκπαίδευσης μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά και να μειώσουν το βαθμό της ψυχολογικής επιβάρυνσης.

Με τις κατάλληλες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις μπορούν να παραμερισθούν εμπόδια και να αναδυθούν εναλλακτικές λύσεις και επιλογές, οι οποίες οικοδομούνται σε ένα περιβάλλον σεβασμού, αποδοχής και εμπιστοσύνης. Ορισμένες φορές, η εύρεση εναλλακτικών λύσεων και επιλογών δεν είναι ένας εύκολος και γρήγορος δρόμος, μέσω, όμως, της αμφισβήτησης και τροποποίησης δυσλειτουργικών σκέψεων και συμπεριφορών σταδιακά δημιουργείται ο χώρος για βελτίωση της λειτουργικότητας, της ποιότητας ζωής, και της ψυχικής υγείας.

Ιούνιος 2017