Eν τω βάθει Εγκεφαλική Διέγερση (D.B.S.) – Ν. Πάρκινσον

Η εν τω βάθει Εγκεφαλική διέγερση, ή όπως είναι γνωστή διεθνώς υπό τον όρο D.B.S (Deep Brain Stimulation), αποτελεί μία συνδυασμένη νευροχειρουργική και νευροφυσιολογική μέθοδο θεραπευτικής διέγερσης, των εν τω βάθει ανατομικά εντοπισμένων εγκεφαλικών πυρήνων (βασικά γάγγλια), με την στερεοτακτική χειρουργική εμφύτευση ηλεκτροδίων υπό νευροφυσιολογικό έλεγχο.

Η μέθοδος εφαρμόζεται σε ασθενείς με νευρολογικά νοσήματα όπως: Η νόσος του Πάρκινσον, ιδιοπαθής τρόμος, στον τρόμο ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, στη δυστονία και σε ασθενείς με δυσκινησίες, ενώ, ήδη έχει ξεκινήσει η εφαρμογή σε ασθενείς με ψυχιατρικά νοσήματα, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η επιληψία και ο χρόνιος πόνος.

Σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, ασθενείς κατάλληλοι για DBS είναι:

• Οι ασθενείς που η συντηρητική φαρμακευτική θεραπεία δεν φαίνεται να τους εξασφαλίζει επαρκές λειτουργικό αποτέλεσμα και η παραμένουσα στον ασθενή μετά τη συντηρητική φαρμακευτική αγωγή, δυσλειτουργία, εμποδίζει τη ζωή και τις καθημερινές δραστηριότητες του και όταν δεν υπάρχει δυνατότητα φαρμακευτικής παρέμβασης για το κινητικό νόσημα του ασθενούς.
• Δεν υφίστανται γενικότερες αντενδείξεις για να υποβληθεί ο ασθενής σε χειρουργική επέμβαση.
• Δεν υφίστανται ιδιαίτερες νοητικές εκπτώσεις στον ασθενή (π.χ. άνοια), σοβαρή απραξία.
• Δεν πάσχει από εξεσημασμένη ψύχωση ή οξεία καταθλιπτική κατάσταση.
• Ηλικία κάτω των 75 ετών χωρίς ιστορικό νεοπλασματικής νόσου.

Η μέθοδος περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

1. Εξέταση του προς επιλογήν ασθενή.
2. Εξασφάλιση της έγγραφης συγκατάθεσης του ασθενή με την προβλεπόμενη από τον νόμο διαδικασία.
3. Βιντεοσκόπηση της προεγχειρητικής κατάστασης του ασθενή, σε περίπτωση κινητικού νοσήματος .
4. Νευροψυχολογικός έλεγχος του ασθενούς προς αποκλεισμό σοβαρής γνωσιακής διαταραχής.
5. Προγραμματισμένη εισαγωγή του ασθενή, προεγχειρητικός έλεγχος και εξέταση από αναισθησιολόγο.
6. Χειρουργική εμφύτευση των ηλεκτροδίων και του διεγέρτη.
7. Παρακολούθηση και ρύθμιση του διεγέρτη από τον νευρολόγο σύμφωνα με τις ανάγκες του ασθενή.
8. Επανεξέταση ασθενών στον 1ο, 3ο, 6ο και 12ο μήνα από κοινού από νευρολόγο και νευροχειρουργό.
9. Μελλοντική χειρουργική αντικατάσταση της ηλεκτρικής πηγής μετά την εξάντλησή της (4-10έτη).

Η σωστή εφαρμογή της τεχνικής (εγκεφαλική διέγερση) απαιτεί σχολαστικό απεικονιστικό έλεγχο με MRI & CT μονάδα σχεδιασμού θεραπείας, στερεοτακτική νευροχειρουργική επέμβαση καθώς και πλήρως εξοπλισμένο νευροφυσιολογικό τμήμα με μηχάνημα καταγραφής και ερεθισμού.

Χειρουργικές επιπλοκές και παρενέργειες

Πιθανές επιπλοκές είναι η αιμορραγία κατά τη διάρκεια του χειρουργείου έως και 48 ώρες μετά σε ποσοστό σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία 0,5 και η μετεγχειρητική λοίμωξη της οποίας η συχνότητα είναι περίπου 2%. Οι παθολογικού χαρακτήρα επιπλοκές, όπως η θρόμβωση των άκρων και η πνευμονία, είναι 1 %.
Οι παρενέργειες που μπορεί να εμφανισθούν από την ηλεκτρική διέγερση είναι αιμωδίες και δυσαρθρία με αποτέλεσμα την ανάγκη ρύθμισης της ενέργειας που χορηγεί ο νευροδιεγέρτης.

Μετεγχειρητική παρακολούθηση

Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι κατά τη διάρκεια της μετεγχειρητικής παρακολούθησης – ρύθμισης του νευροδιεγέρτη, οι πιθανές παρενέργειες μελετώνται διεγείροντας τα ηλεκτρόδια, είτε σε ξύπνιο είτε σε κοιμισμένο ασθενή. Η θέση του ηλεκτροδίου καθορίζεται σημαντικά από αυτόν τον παράγοντα, ούτως ώστε μετεγχειρητικά να περιορίζονται διαρκώς οι παρενέργειες της διέγερσης.

Τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες ξεκινάει η ρύθμιση των παραμέτρων του διεγέρτη από τον νευροφυσιολόγο. Επίσης πραγματοποιείται η εκπαίδευση του ασθενούς για την ρύθμιση άνοιγμα-κλείσιμο του διεγέρτη στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο. Τέλος, δίνονται στον ασθενή οδηγίες ως προς την έκθεσή του σε δυνατά μαγνητικά πεδία.

Αποτελέσματα

Οι ασθενείς με ιδιοπαθή Νόσο του Πάρκινσον (που δεν ρυθμίζεται πλέον με φάρμακα), τρόμο ιδιοπαθούς τύπου ή τύπου Holmes και δυστονία είναι δυνατόν να βελτιώσουν μέχρι και 90%, (μέσος όρος βελτίωσης 70%) και κατά τουλάχιστον 50% τα συμπτώματά τους με την εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση.

Η βελτίωση των συμπτωμάτων στην νόσο του Πάρκινσον και τον τρόμο είναι σχεδόν άμεση και οι σχεδόν ιδανικές ρυθμίσεις προσεγγίζονται σχεδόν άμεσα ή εντός της πρώτης εβδομάδας μέχρι και σε ένα μήνα. Στη δυστονία μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη ρύθμιση του διεγέρτη και να φανούν τα πρώτα ικανοποιητικά αποτελέσματα, μπορεί να παρέλθουν μήνες.

Φαρμακοθεραπεία μπορεί να απαιτηθεί και μετά από μία επιτυχή εμφύτευση διεγέρτη, όχι όμως στις προηγούμενες υψηλές δοσολογίες.

Η μεγίστη διάρκεια λειτουργικής επάρκειας των μπαταριών του νευροδιεγέρτη φτάνει, ανάλογα με τη συχνότητα χρήσης, τα 5 χρόνια περίπου, στους επαναφορτιζόμενους νευροδιεγέρτες 9-10 χρόνια.