Καταρράκτης: Αποτελεσματική αντιμετώπιση για ένα κοινό πρόβλημα
Γράφει ο
Μιχαήλ Χριστοδουλίδης
Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Επιστ. Συνεργάτης Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ
Ο καταρράκτης είναι μια συνηθισμένη οφθαλμολογική πάθηση, η οποία κατά κύριο λόγο εμφανίζεται στις μεγάλες ηλικίες. Η εξέλιξη της οφθαλμολογίας μας επιτρέπει πλέον να αντιμετωπίζουμε, ταυτόχρονα με την εγχείρηση καταρράκτη, και τις διαθλαστικές ανωμαλίες του οφθαλμού (μυωπία, υπερμετρωπία και αστιγματισμό). Ποια είναι, λοιπόν, τα συμπτώματα που θα μας κάνουν να επισκεφθούμε τον οφθαλμίατρό μας και τι πρέπει να γνωρίζουμε;
Τι είναι ο καταρράκτης και πώς εμφανίζεται;
Ο καταρράκτης (θόλωση του φυσικού φακού του οφθαλμού) είναι το πιο συχνό αίτιο μείωσης της όρασης σε ανθρώπους άνω των 40 ετών και η βασική αιτία τύφλωσης σε όλο τον κόσμο. Η θόλωση του φακού μειώνει την όραση, τα χρώματα δεν φαίνονται τόσο ζωηρά όπως προηγουμένως και δυσχεραίνει το άτομο στις καθημερινές του δραστηριότητες. Το 2010 περισσότεροι από 22 εκατομμύρια Αμερικανοί άνω των 40 είχαν καταρράκτη, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί στα 50 εκατομμύρια μέχρι το 2050. Ο καταρράκτης εκδηλώνεται με δυσκολία στο διάβασμα (χρειάζεται όλο και πιο δυνατό φως για να διαβάσει κάποιος), δυσκολία στο να διακρίνει κάποιος καθαρά πρόσωπα και εικόνες στην τηλεόραση, καθώς και δυσκολία ορατότητας στην οδήγηση. Αν ο καταρράκτης είναι κεντρικός, εκδηλώνεται με δυσχέρεια στο δυνατό φως και σχετική μυωπία (εξουδετέρωση της πρεσβυωπίας). Η εγχείρηση είναι η θεραπεία εκλογής για τον καταρράκτη.
Πολλές μπορεί να είναι οι αιτίες εμφάνισης καταρράκτη (τραυματισμός του οφθαλμού, λήψη κορτιζόνης, σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια ιριδοκυκλίτιδα, υψηλή μυωπία, υπεριώδης ακτινοβολία, ασθένειες όπως η ερυθρά, τοξοπλάσμωση κ.λπ.) είναι μερικές από αυτές. Ο πιο συχνός είναι ο καταρράκτης που σχετίζεται με την ηλικία. Σε μελέτες που έχουν γίνει η συχνότητά του είναι 50% σε ανθρώπους ηλικίας 65-70 ετών και αυξάνεται στο 70% σε ηλικίες άνω των 75 ετών.
Μπορούμε να εμποδίσουμε την εξέλιξη του καταρράκτη;
Δεν είναι εξακριβωμένο τι προκαλεί τον καταρράκτη. Είναι πιθανό, όμως, ότι θα μπορέσουμε να καθυστερήσουμε την εμφάνισή του εάν:
- Διακόψουμε το κάπνισμα.
- Φοράμε γυαλιά με καλή προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία.
- Ρυθμίσουμε άλλα προβλήματα υγείας που έχουμε, όπως π.χ. σακχαρώδη διαβήτη ή άλλες ασθένειες που επιταχύνουν την εξέλιξη του καταρράκτη.
- Διατηρούμε το βάρος μας σε επιθυμητά επίπεδα κάνοντας γυμναστική τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Αν είμαστε υπέρβαροι, με το να χάσουμε σταδιακά περιττά κιλά, με δίαιτα και σωματική άσκηση.
- Επιλέγουμε μια «υγιή» δίαιτα, με πολλά λαχανικά και φρούτα, τα οποία μας παρέχουν επάρκεια βιταμινών και θρεπτικών ουσιών, όπως π.χ. αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες θεωρητικά θα μπορούσαν να εμποδίσουν τη θόλωση του φακού του οφθαλμού (αν και αυτό δεν έχει ακόμα αποδειχθεί).
Πώς και πότε θεραπεύεται ο καταρράκτης;
Όταν αρχίσουν τα συμπτώματα του καταρράκτη, πιθανώς η όραση να μπορεί να βελτιωθεί χρησιμοποιώντας καινούργια γυαλιά ή μεγεθυντικούς φακούς. Πολλοί θεωρούν ότι η χαμηλή όραση είναι φυσιολογικό επακόλουθο της ηλικίας, όμως πρέπει να γνωρίζουν ότι η εγχείρηση καταρράκτη είναι μια γρήγορη, ανώδυνη διαδικασία για την ανάκτηση της χαμένης όρασης. Αποτελεί μάλιστα τη συχνότερη και πιο επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση που γίνεται στις ΗΠΑ, με 3 εκατομμύρια Αμερικανούς να υποβάλλονται σε εγχείρηση καταρράκτη κάθε χρόνο.
Η πιο συχνή ένδειξη για χειρουργική επέμβαση είναι η επιθυμία του ασθενούς για βελτίωση της όρασης. Η απόφαση δεν βασίζεται αποκλειστικά στη μείωση της οπτικής οξύτητας του ασθενούς, αλλά κυρίως στην επίπτωση που έχει η μείωση αυτή στις δραστηριότητές του. Στις μέρες μας, με τις νέες τεχνικές, θεωρείται σε γενικές γραμμές ότι πρέπει να χειρουργείται ένας καταρράκτης που έχει μειώσει κατά 50% την όραση του ασθενούς. Επίσης, σε ασθενείς με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια πρέπει να αφαιρείται ο θολωμένος φακός για τη σωστή παρακολούθηση του βυθού, καθώς και την ενδεχόμενη εφαρμογή Laser.
Πώς γίνεται η εγχείρηση καταρράκτη;
Η εγχείρηση είναι ο μόνος τρόπος αφαίρεσης του καταρράκτη. Στην εγχείρηση ο καταρρακτικός φακός αφαιρείται με τη μέθοδο της φακοθρυψίας και αντικαθίσταται από έναν μόνιμο τεχνητό ενδοφθάλμιο φακό, μέσα από μικροσκοπική τομή, χωρίς την τοποθέτηση ραμμάτων. Ο φακός αυτός διατηρείται εφ’ όρου ζωής, είναι καλά ανεκτός από το μάτι και δεν απαιτεί συντήρηση ή αντικατάσταση.
Η εγχείρηση γίνεται με τοπική αναισθησία με σταγόνες και δεν υπάρχει καθόλου πόνος.
Η διάρκεια είναι περίπου 10-15 λεπτά. Ο ασθενής θα χρειαστεί να παραμείνει στην κλινική 2-3 ώρες για τον προεγχειρητικό έλεγχο και τις οδηγίες που θα πάρει μετά την επέμβαση. Μετά την επέμβαση, το μάτι παραμένει ανοιχτό, χωρίς γάζες, και ο ασθενής μπορεί να μεταβεί στο σπίτι του. Η βελτίωση της όρασης αρχίζει αρκετές ώρες μετά την επέμβαση και μεγιστοποιείται τις επόμενες μέρες. Για κάποιο χρονικό διάστημα γίνεται χρήση οφθαλμικών σταγόνων.
Τι γυαλιά θα χρειαστούν μετά την επέμβαση;
Θα χρειαστούν πιθανότατα καινούργια βοηθητικά γυαλιά για την ακριβή ρύθμιση της μακρινής, της κοντινής όρασης ή και των δύο. Αυτά συνήθως χορηγούνται με το πέρας της χρήσης των οφθαλμικών σταγόνων.
Μπορεί ο καταρράκτης να επανεμφανιστεί;
Φυσικά και όχι, γιατί ολόκληρος ο φακός του οφθαλμού αφαιρείται. Σε αρκετά μεγάλο ποσοστό, όμως, μπορεί να θολώσει η φυσική μεμβράνη του οφθαλμού (οπίσθιο περιφάκιο), η οποία βρίσκεται πίσω από τον ενδοφακό, μήνες ή και χρόνια μετά την επέμβαση. Η κατάσταση αυτή διορθώνεται πολύ εύκολα με εφαρμογή laser στο εξωτερικό ιατρείο, ανώδυνα και με άμεσα αποτελέσματα στη διαύγεια της όρασης.
Η εγχείρηση καταρράκτη θεωρείται μια από τις πιο επιτυχημένες και αξιόπιστες χειρουργικές επεμβάσεις. Η αποκατάσταση της όρασης γίνεται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και συχνά τα αποτελέσματα είναι θεαματικά.
Ιανουάριος 2019