Νέες ακτινοθεραπευτικές προσεγγίσεις στον καρκίνο του παγκρέατος

Γράφει ο
Γεώργιος Κριτσέλης
Ακτινοθεραπευτής – Ογκολόγος
Συνεργάτης Κέντρου Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας ΥΓΕΙΑ

Στην Ευρώπη, ο καρκίνος του παγκρέατος βρίσκεται στην έβδομη θέση των πιο συχνά εμφανιζόμενων καρκίνων. Πρόκειται για τη νόσο με το χαμηλότερο ποσοστό επιβίωσης από όλους τους καρκίνους, γεγονός που οφείλεται κυρίως στο ότι η νόσος μπορεί να περάσει απαρατήρητη για μεγάλο χρονικό διάστημα, με τη διάγνωση να γίνεται σε προχωρημένο στάδιο, όταν δηλαδή υπάρχουν ήδη μεταστάσεις.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι καταλυτική για την αντιμετώπιση της νόσου, καθώς οι ασθενείς που διαγιγνώσκονται σε πρώιμο στάδιο και μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική αφαίρεση έχουν πολύ υψηλότερες πιθανότητες να επιβιώσουν 5 χρόνια και περισσότερα.

H εξέλιξη της τεχνολογίας της απεικόνισης και των ηλεκτρονικών υπολογιστών την τελευταία δεκαετία πυροδότησε σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις και στον τομέα της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας, στον σχεδιασμό πλάνου και στη χορήγηση της δόσης κατά τη διάρκεια της εξωτερικής ακτινοβόλησης στον καρκίνο του παγκρέατος.

Στοχευμένη ακτινοθεραπεία

Εκτός από την τεχνική VMAT, χρειάζεται και πολύ καλή απεικονιστική καθοδήγηση κατά τη διάρκεια χορήγησης της δόσης (IGRT). Έτσι οι τεχνολογικές εξελίξεις μάς έχουν επιτρέψει μια πιο στοχευμένη και πιο σύμμορφη χορήγηση ακτινοθεραπείας, με επαύξηση της δόσης στο πάγκρεας, μειώνοντας παράλληλα την τοξικότητα στους πέριξ υγιείς ιστούς και βελτιστοποιώντας το θεραπευτικό όφελος.

Η κλασική χορήγηση δόσης στον καρκίνο του παγκρέατος απαιτεί 30 συνεδρίες, που αντιστοιχούν στον ανάλογο αριθμό εργάσιμων ημερών για να χορηγηθεί στον ασθενή συνολική δόση όγκου54Gy. Υπάρχουν όμως πλέον πολλές μελέτες που αφορούν την υποκλασματοποίηση στον καρκίνο του παγκρέατος, δηλαδή τη χορήγηση υψηλότερης ημερήσιας δόσης με λιγότερα κλάσματα θεραπείας. Σε μελέτες που έχουν δημοσιευθεί η στερεοταξία του παγκρέατος αποτελεί καλύτερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση, με πολύ καλά και αποδεκτά στατιστικά στοιχεία όσον αφορά τον τοπικό έλεγχο της νόσου, τη διατήρηση της καλής ποιότητας ζωής του ασθενούς (QoL) και την τοξικότητα της θεραπείας.

Τα κριτήρια για τη στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος (SBRT – υποκλασματοποιημένη ακτινοθεραπεία) στον καρκίνο του παγκρέατος είναι τα εξής:

• ιστολογικά αποδεδειγμένο αδενοκαρκίνωμα χωρίς δυνατότητα χειρουργικής αντιμετώπισης
• νεο-επικουρική χημειοθεραπεία
• karnofsky score (δείκτης λειτουργιών ασθενούς) τουλάχιστον 70
• εξεργασία όχι μεγαλύτερη από 5 εκ.

Κριτήρια αποκλεισμού είναι τα εξής:

• προηγούμενη ακτινοθεραπεία τοπικο-περιοχικά
• μεταστατική νόσος
• διήθηση στομάχου ή δωδεκαδακτύλο
• σύγχρονη χημειοθεραπεία

Η συνιστώμενη δόση χορήγησης στερεοτακτικής ακτινοθεραπείας είναι:

40Gy σε 5 συνεχόμενες συνεδρίες των 8Gy ή 36Gy σε 6 θεραπείες των 6Gy σε περίπτωση που δεν τηρούνται αυστηρά οι περιορισμοί δόσης στα πέριξ ευαίσθητα όργανα (OARS).

Γενικά, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι το βέλτιστο ογκολογικό αποτέλεσμα που μπορούμε να έχουμε όσον αφορά την τοξικότητα από τη θεραπεία και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.

Η υποκλασματοποίηση παρουσιάζει όφελος όσον αφορά:

• τη μείωση του χρόνου θεραπείας
• τη μείωση του κόστους θεραπείας (cost effect)
• καλό τοπικό έλεγχο της νόσου και μείωση του κινδύνου υποτροπής
• καλύτερα αποδεκτή θεραπεία από τον ασθενή
• μείωση του χρόνου χωρίς χημειοθεραπεία σε σχέση με το τελευταίο σχήμα

Είναι προτιμητέο ο ασθενής να προσέρχεται στο Κέντρο Ακτινοθεραπείας λιγότερες φορές, έχοντας εξίσου το βέλτιστο αποτέλεσμα με την κλασική χορήγηση ακτινοθεραπείας. Τα αποτελέσματα από τη στερεοτακτική ακτινοθεραπεία του παγκρέατος είναι εφάμιλλα και σε ορισμένες περιπτώσεις καλύτερα από αυτά που παρατηρούμε κατά τη διάρκεια της κλασικής ακτινοθεραπείας. Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία αποτελεί σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση του μη χειρουργήσιμου καρκίνου του παγκρέατος και εφαρμόζεται ήδη, με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα, εδώ και δύο χρόνια στο ΥΓΕΙΑ.

Ιανουάριος 2021