Υπάρχει πρόληψη για την άνοια και τη νόσο Alzheimer;

Γράφει η
Παρασκευή Σακκά
Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Διευθύντρια Τμήματος Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων Εγκεφάλου – Ιατρείου Μνήμης ΥΓΕΙΑ, Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια και τη Νόσο Alzheimer

O αριθμός των ατόμων με άνοια ήταν 57.000.000 παγκοσμίως το 2019 και αναμένεται να αυξηθούν σε 153.000.000 μέχρι το 2050.

Στις μέρες μας έχουν αυξηθεί σημαντικά οι γνώσεις μας για την πρόληψη, τη διάγνωση, τις θεραπευτικές παρεμβάσεις και την αποτελεσματική φροντίδα αυτών των ασθενών με άνοια και νόσο Alzheimer. Ειδικότερα οι τελευταίες μελέτες μας δείχνουν ότι οι δυνατότητες πρόληψης της νόσου Alzheimer είναι σημαντικές και θεωρητικά σχεδόν τα μισά περιστατικά θα μπορούσαν να προληφθούν με τον έλεγχο των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου.

Βέβαια οι ισχυρότεροι παράγοντες κινδύνου που έχουν διαπιστωθεί για τη νόσο Αλτσχάιμερ είναι η γενετική προδιάθεση και η αύξηση της ηλικίας, παράγοντες μη τροποποιήσιμοι.

Ωστόσο, υπάρχουν και τροποποιήσιμοι παράγοντες όπως είναι οι καρδιαγγειακοί παράγοντες, το κάπνισμα, οι κακώσεις της κεφαλής, η κατάθλιψη, τα αισθητηριακά ελλείμματα, διάφορα φάρμακα, οι παράγοντες που επηρεάζουν τα νοητικά αποθέματα (εκπαίδευση, επάγγελμα, πνευματικές, κοινωνικές δραστηριότητες, φυσική άσκηση κ.ά.) και οι διατροφικοί παράγοντες.

Οι καρδιαγγειακοί παράγοντες είναι σαφές ότι προδιαθέτουν για αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και αγγειακή άνοια. Πρόσφατες μελέτες μας παρέχουν ενδείξεις ότι διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία και παχυσαρκία στη μέση ηλικία πιθανώς να αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ μερικές δεκαετίες αργότερα.

Οι εγκεφαλικές κακώσεις – σε οποιαδήποτε ηλικία- που έχουν ως αποτέλεσμα διάσειση και απώλεια συνείδησης για μεγάλο χρονικό διάστημα, φαίνεται να αυξάνουν την πιθανότητα για νόσο Αλτσχάιμερ.

Επίσης η κατάθλιψη αυξάνει τον κίνδυνο για νόσο Alzheimer αλλά μπορεί απλώς να αντιπροσωπεύει μια πρώιμη εκδήλωση της ίδιας της νόσου.

Άνθρωποι με μεγαλύτερα νοητικά αποθέματα πιθανώς μπορούν να αντισταθμίσουν τις βλάβες τύπου νόσου Alzheimer στον εγκέφαλό τους, ώστε να εκδηλώνουν τη νόσο αργότερα ή και καθόλου. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι άνθρωποι με υψηλότερο IQ, περισσότερα χρόνια εκπαίδευσης, περισσότερο απαιτητικά επαγγέλματα και περισσότερες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου (πνευματικές, κοινωνικές, σωματικές) έχουν μικρότερες πιθανότητες ανάπτυξης νόσου Alzheimer.

Ο κύριος περιβαλλοντικός παράγοντας που έχει συσχετιστεί με τη νόσο Αλτσχάιμερ είναι η διατροφή. Μεγαλύτερη πρόσληψη βιταμινών C, Ε, Β6, Β12 και φυλλικού οξέος, φλαβονοειδών, ακόρεστων λιπαρών και κυρίως η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ έχουν συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer. Νεότερα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η Μεσογειακή Δίαιτα πιθανώς σχετίζεται και με μειωμένη πιθανότητα για άνοια.

Τελευταία στους παράγοντες κινδύνου έχει προστεθεί και η μόλυνση του περιβάλλοντος. Αυτό όμως  μαζί με τα πολλά χρόνια εκπαίδευσης δεν αποτελούν ατομική ευθύνη, αλλά είναι  ζήτημα πολιτικής των κρατών !

Μεγάλες μελέτες με αντικείμενο την πρόληψη της άνοιας βρίσκονται σε εξέλιξη και ελπίζουμε ότι σύντομα θα έχουμε αποτελεσματικές στρατηγικές πρόληψης της νόσου Alzheimer , της επιδημίας του 21ου αιώνα.