Κρυολογήματα και εμβόλια: ποια πρέπει να κάνουμε αυτόν τον Χειμώνα;

Γράφει ο
Αθανάσιος Σκουτέλης
Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος
Διευθυντής Β΄ Παθολογικής – Λοιμωξιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Ήλθε το φθινόπωρο, έρχεται και ο χειμώνας και μαζί με τα κρύα μας ταλαιπωρούν τα κρυολογήματα. Αυτή η «ενοχλητική κανονικότητα» είχε έντονα αλλάξει την περίοδο του COVID και λίγο μετά (καραντίνα, προφυλάξεις, μάσκες, κ.λ.π) αλλά τώρα έχουμε επανέλθει με το πρόβλημα των “κρυολογημάτων” που υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει στη ζωή μας.

Θα πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι η λέξη “κρυολόγημα” ή “κοινό κρυολόγημα” (“cold” ή “common cold”) δεν είναι τίποτε άλλο παρά λοιμώξεις του αναπνευστικού που οφείλονται κατά κανόνα σε ιούς που μεταφέρονται αερογενώς.

Οι λόγοι αυτής της εποχικής έξαρσης αυτών των λοιμώξεων είναι πολλοί αλλά κυρίως οι χαμηλές θερμοκρασίες (που ευνοούν τον πολλαπλασιασμό των ιών) και ο κοινωνικός συγχρωτισμός (που ευνοεί τη μετάδοση). Οι ιοί που προκαλούν κρυολόγημα είναι εκατοντάδες και η νόσος που προκαλούν είναι συνήθως αυτοϊώμενη. Σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούνται επιπλοκές (ακραίες ηλικιακές ομάδες, ανοσοκαταστολή, κ.λ.π.) τις οποίες καλείται η ιατρική επιστήμη να εντοπίσει και να θεραπεύσει. Η επιστήμη όμως καλείται να επιτελέσει και ένα άλλο εξίσου σημαντικό πρόβλημα: την πρόληψη. Στο συγκεκριμένο θέμα των ιογενών μεταδοτικών νοσημάτων (όπως είναι το κρυολόγημα) ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης – πρόληψης είναι ο εμβολιασμός.

Δυστυχώς δεν υπάρχει εμβολιασμός για όλα τα είδη αυτών των ιών που όπως προαναφέρθηκε είναι εκατοντάδες.

Τα διαθέσιμα εμβόλια είναι ελάχιστα και με αυτά θα ασχοληθούμε. Ειδικότερα τα διαθέσιμα εμβόλια που μπορούν να χορηγηθούν σήμερα για την προφύλαξη σοβαρών ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού είναι της γρίπης, του COVID-19 και του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV). Στην ομάδα αυτή μπορεί να συμπεριληφθεί και το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου. Ο πνευμονιόκοκκος είναι μεν μικρόβιο και όχι ιός, αλλά αποτελεί από τα πιο συνηθισμένα αίτια επιπλοκών και σοβαρών λοιμώξεων του αναπνευστικού.

Εμβόλιο έναντι της γρίπης

Χορηγείται κάθε χρόνο (διότι τα στελέχη διαφέρουν μεταξύ τους από χρόνο σε χρόνο λόγω μεταλλάξεων) περί τα τέλη Νοεμβρίου, ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες μόνο σε μια δόση. Η σύσταση είναι για ενήλικες άνω των 60 ετών και παιδιά 6 μηνών έως 5 ετών. Σε ηλικίες 5-60 ετών πρέπει να χορηγείται:

1. Σε άτομα με υποκείμενα χρόνια νοσήματα ή ανοσοκαταστολή.
2. Σε έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτως τριμήνου εγκυμοσύνης
3. Σε άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία ( δείκτη μάζας σώματος, ΒΜΙ ≥ 40)
4. Σε άτομα που φροντίζουν ηλικιωμένους καθώς και σε εργαζόμενους σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας.

Τη φετινή περίοδο κυκλοφορούν 2 είδη εμβολίων:

• Το απλό τριδύναμο που χορηγείται δωρεάν στα φαρμακεία.
• Το ενισχυμένο τριδύναμο που χορηγείται μόνο σε άτομα ≥ 65 ετών και είναι συνταγογραφούμενο.

Ο εμβολιασμός αποδεδειγμένα μειώνει την πιθανότητα:

1. νόσησης από γρίπη
2. νοσηλείας, βαρειάς νόσου ή θανάτου από γρίπη

Επισημαίνεται ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό για την επίτευξη πλήρους ανοσίας.

Εξυπακούεται ότι ο εμβόλιο της γρίπης προφυλάσσει από τη γρίπη αλλά οχι από τους ιούς του κοινού κρυολογήματος που προκαλούν ενοχλητική μεν αλλά πολύ ήπια νόσηση.

Το αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί συγχρόνως (αλλά σε διαφορετικό σημείο) με το εμβόλιο έναντι του πνευμονιόκοκκου και του COVID-19.

Εμβόλιο έναντι του κορωνοιού (COVID-19)

Συνιστάται η χορήγησή του σε άτομα ≥ 60 ετών (1 δόση) και σε ενήλικα άτομα 18-59 ετών (1 δόση) με σοβαρά χρόνια υποκείμενα νοσήματα ή ανοσοκαταστολή.

Σε άτομα ≥ 75 ετών χορηγείται επιπλέον δόση με μεσοδιάστημα 6 μηνών από τον προηγούμενο εμβολιασμό. Μετά από νόσηση, το ελάχιστο προτεινόμενο μεσοδιάστημα για εμβολιασμό είναι τουλάχιστον 3 μήνες.

Εμβόλιο έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV)

Πρόκειται για καινούριο εμβόλιο. Ο RSV προκαλεί νόσο σε παιδιά μέχρι 5 ετών. Μπορεί όμως και να προσβάλει ενήλικες και να προκαλέσει σοβαρή αναπνευστική λοίμωξη. Χορηγείται σε άτομα ≥ 75 ετών και άτομα 60-74 ετών με σοβαρά χρόνια υποκείμενα νοσήματα ή ανοσοκαταστολή.

Χορηγείται σε μια δόση και παρέχει ανοσία 2-3 ετών.

Εμβόλιο έναντι του πνευμονιόκοκκου  συνεζευγμένο (PCV 20)

• Πρόκειται για καινούριο εμβόλιο που καλύπτει περισσότερα στελέχη πνευμονιόκοκκου.
• Χορηγείται σε ενήλικες ≥ 65 ετών. Συνιστάται η χορήγηση 1 δόσης εφ’ άπαξ δια βίου.
• Άτομα που έχουν λάβει 1 δόση από κάποιο από τα παλαιότερα εμβόλια, συνιστάται να εμβολιαστούν με 1 δόση PCV 20, 1 έτος αργότερα.
• Άτομα που έχουν λάβει και τα δύο παλαιότερα εμβόλια συνιστάται να λάβουν 1 δόση PCV 20, 5 χρόνια μετά τον εμβολιασμό.
• Επίσης, συνιστάται ο εμβολιασμός ατόμων 18-64 ετών με χρόνια σοβαρά υποκείμενα νοσήματα ή ανοσοκαταστολή.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε την χρήση μάσκας σε χώρους οπου υπάρχει πολυκοσμία και συνωστισμός (κυρίως μέσα μαζικής μεταφοράς, αεροδρόμια, κ.λ.π.)

όπως επίσης και τα μέτρα ατομικής υγιεινής. Παρά την οδυνηρή εμπειρία του COVID, δεν πρέπει να αμελήσουμε και την φετινή περίοδο να θωρακιστούμε με τα μέσα που μας παρέχει η πρόοδος της επιστήμης, όπως είναι τα εμβόλια.