Ψωριασική αρθρίτιδα

Τι είναι η ψωριασική αρθρίτιδα;
Η ψωριασική αρθρίτιδα προκαλεί φλεγμονή και πόνο σε οποιαδήποτε άρθρωση. Συχνά συνδέεται με την ψωρίαση, μια πάθηση με κύριο σύμπτωμα την εμφάνιση του δέρματος σαν να έχει λέπια.

Η ψωριασική αρθρίτιδα προκαλεί φλεγμονή και πόνο μέσα ή γύρω από τις αρθρώσεις. Συνήθως πλήττει άτομα που ήδη πάσχουν από ψωρίαση, μια δερματολογική ασθένεια που προκαλεί ερυθηματώδεις πλάκες που μοιάζουν με λέπια και εμφανίζονται συνήθως στους αγκώνες, στα γόνατα, στην πλάτη, στους γλουτούς και στο τριχωτό της κεφαλής. Σε ορισμένους ασθενείς, ωστόσο, τα συμπτώματα της αρθρίτιδας εμφανίζονται πριν από την ψωρίαση, ενώ σε άλλους η ψωρίαση δεν εκδηλώνεται ποτέ.

Η ψωρίαση πλήττει άτομα οποιασδήποτε ηλικίας και φύλου, ενώ η ψωριασική αρθρίτιδα προσβάλλει συνήθως ενήλικες.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ψωριασικής αρθρίτιδας;

Τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι τα παρακάτω:
• Ερυθηματώδεις πλάκες στο δέρμα (ψωρίαση)
• Πόνος και δυσκαμψία στις αρθρώσεις
• Δακτυλίτιδα στα άνω ή στα κάτω άκρα
• Πάχυνση, δυσχρωμία και σκασίματα των νυχιών
• Πόνος και οίδημα πίσω από τη φτέρνα
• Οφθαλμική φλεγμονή (σπανιότερα)
Στα συμπτώματα επίσης συγκαταλέγονται:
• Πόνος και δυσκαμψία μέσα και γύρω από τις αρθρώσεις
• Οίδημα των δακτύλων των άνω ή των κάτω άκρων (δακτυλίτιδα), λόγω φλεγμονής που εκδηλώνεται ταυτόχρονα σε αρθρώσεις και τένοντες
• Πόνος στους γλουτούς, δυσκαμψία στη μέση ή στον αυχένα, λόγω φλεγμονής στη σπονδυλική στήλη (σπονδυλίτιδα)
• Πόνος και οίδημα στις φτέρνες, λόγω φλεγμονής στο σημείο που ο αχίλλειος τένοντας προσφύεται στην πτέρνα.
• Πόνος σε άλλα σημεία του σώματος όπου οι τένοντες προσφύονται σε οστά (ενθεσίτιδα), π.χ. στα γόνατα, στα ισχία και στο θώρακα

Αν και η ψωριασική αρθρίτιδα μπορεί να προσβάλει οποιαδήποτε άρθρωση του σώματος, αλλά ορισμένες αρθρώσεις είναι πιο πιθανό να προσβληθούν.

Περίπου 1 στους 3 ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα αισθάνεται πόνο και δυσκαμψία στον αυχένα ή στη μέση.
Προσβάλλει άλλα μέρη του σώματος η ψωριασική αρθρίτιδα;
Ίσως εκδηλωθεί φαγούρα και ερυθρότητα στα μάτια (λόγω φλεγμονής της μεμβράνης που καλύπτει το έξω μέρος του ματιού), στο κάτω βλέφαρο (επιπεφυκίτιδα) ή γύρω από την κόρη (ιρίτιδα).

Οι ασθενείς με ψωρίαση ή ψωριασική αρθρίτιδα έχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας, γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγουν τους παράγοντες που ενισχύουν αυτόν τον κίνδυνο, όπως:
• Κάπνισμα
• Κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ
• Περιττό βάρος
• Υψηλή αρτηριακή πίεση

Η ψωριασική αρθρίτιδα συνήθως δεν προσβάλλει άλλα ζωτικά όργανα, όπως τους νεφρούς ή το συκώτι .

Ποια είναι τα αίτια της ψωριασικής αρθρίτιδας;

Τόσο η αρθρίτιδα όσο και η δερματοπάθεια οφείλονται σε φλεγμονή. Οι φλεγμονές στις αρθρώσεις και το δέρμα έχουν πολλές ομοιότητες. Δεν έχει γίνει ακόμα γνωστό τι προκαλεί τη φλεγμονή. Ωστόσο, σε κάποια άτομα, ένας συγκεκριμένος συνδυασμός γονιδίων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ψωρίασης και ψωριασικής αρθρίτιδας.
Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι ένας παράγων –ίσως κάποια λοίμωξη– πυροδοτεί την ασθένεια σε άτομα που έχουν ευαισθησία σε αυτό το είδος αρθρίτιδας. Ο παράγων αυτός οφείλεται σε γονίδια που έχουν κληρονομήσει από τους γονείς τους. Δεν έχει εντοπιστεί κάποια συγκεκριμένη λοίμωξη. Πιθανότατα, αρκετές λοιμώξεις πυροδοτούν την ασθένεια, π.χ. λοιμώξεις από βακτήρια που ζουν στις ψωριασικές πλάκες.

Μερικές φορές, η αρθρίτιδα εκδηλώνεται μετά από ατύχημα ή τραυματισμό, ιδίως όταν προσβάλλει μια μεμονωμένη άρθρωση.

Πώς γίνεται η διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας;

Ο γιατρός εξετάζει τον ασθενή και ζητά το οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης. Ο ασθενής υποβάλλεται σε αιματολογικές εξετάσεις, προκειμένου να αποκλειστούν άλλες παθήσεις, ενώ οι ακτινογραφίες υποβοηθούν στη διάγνωση.
Είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας, ώστε να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν η θεραπεία. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη διαγνωστική εξέταση για την ψωριασική αρθρίτιδα. Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα, στην κλινική εξέταση και στην ύπαρξη ψωριασικού εξανθήματος.

Η ψωριασική αρθρίτιδα συχνά συγχέεται με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Ο γιατρός εκτιμά ποιες από τις αρθρώσεις έχουν προσβληθεί, και αξιολογεί τις αιματολογικές παραμέτρους και τις ακτινογραφίες στη μέση, τα χέρια και τα πόδια, καθώς η ψωριασική αρθρίτιδα ενδέχεται να προσβάλει τα οστά και τις αρθρώσεις στα σημεία αυτά, με ορατά συμπτώματα.

Τι θεραπείες υπάρχουν για την ψωριασική αρθρίτιδα;

• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
• Αντιρευματικά φάρμακα τροποποιητικά της νόσου (DMARDS)
• Στεροειδή με τη μορφή ενέσεων, χαπιών ή αλοιφών
• Αλοιφές ή φωτοθεραπεία για τα δερματικά συμπτώματα
• Άσκηση και φυσικοθεραπεία για την κινητικότητα των αρθρώσεων
• Χειρουργική επέμβαση για την επιδιόρθωση των τενόντων που έχουν υποστεί βλάβη ή για την αντικατάσταση των αρθρώσεων που έχουν υποστεί σοβαρή βλάβη (σπάνια)
Στη θεραπεία ενδέχεται να εμπλέκονται πολλές ιατρικές ειδικότητες. Άλλες ειδικότητες που μπορεί να χρειαστούν:
• Φυσικοθεραπευτής – θα προτείνει ασκήσεις για τη διατήρηση της κινητικότητας του ασθενή.
• Εργοθεραπευτής – θα δώσει συμβουλές για την προστασία των αρθρώσεων από περαιτέρω βλάβη, π.χ. με τη χρήση νάρθηκα, καθώς και για τον τρόπο που ο ασθενής πραγματοποιεί τις καθημερινές κινήσεις, ώστε να αποφεύγεται η περιττή καταπόνηση των αρθρώσεων.
• Ποδίατρος – θα εκτιμήσει τις ανάγκες περιποίησης των άκρων ποδών και θα δώσει συμβουλές για ειδικά υποδήματα.
Φάρμακα

Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)

Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα είναι πολύ αποτελεσματικά στην ανακούφιση του πόνου και της δυσκαμψίας. Συνήθως, υπάρχει βελτίωση των συμπτωμάτων μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά η βελτίωση αυτή κρατά μόνο λίγες ώρες, γι’ αυτό οι ασθενείς πρέπει να παίρνουν τα χάπια τακτικά.

Μερικοί θεωρούν ότι τα ΜΣΑΦ είναι αποτελεσματικά στην αρχή, αλλά ύστερα από μερικές εβδομάδες η αποτελεσματικότητά τους μειώνεται. Σε αυτή την περίπτωση, ενδείκνυται η αλλαγή του ΜΣΑΦ. Υπάρχουν περίπου 20 διαφορετικά σκευάσματα, όπως ιβουπροφένη, δικλοφενάκη, ινδομεθακίνη, νιμεσουλίδη και ναπροξένη.

Όπως όλα τα φάρμακα, τα ΜΣΑΦ ενδέχεται να προκαλέσουν παρενέργειες. Ο γιατρός θα λάβει τις απαραίτητες προφυλάξεις ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης παρενεργειών, π.χ. θα συστήσει τη μικρότερη δυνατή αποτελεσματική δόση και το μικρότερο δυνατό διάστημα αγωγής.

Τα ΜΣΑΦ προκαλούν προβλήματα στο πεπτικό σύστημα (στομαχικές διαταραχές, δυσπεψία ή βλάβη στην εσωτερική επιφάνεια του στομάχου). Γι’ αυτό, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα ΜΣΑΦ συνταγογραφούνται σε συνδυασμό με ένα άλλο σκεύασμα που προστατεύει το στομάχι.

Τα ΜΣΑΦ αυξάνουν τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού. Παρόλο που ο κίνδυνος είναι μικρός, ο γιατρός συστήνει με προσοχή τα ΜΣΑΦ, σε περίπτωση που συνυπάρχουν άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου σε κάποιον ασθενή, π.χ. κάπνισμα, προβλήματα στο κυκλοφορικό σύστημα, υπέρταση, υψηλή χοληστερίνη, διαβήτης.

Αντιρευματικά φάρμακα- τροποποιητικά της νόσου (DMARDS)

Τα αντιρευματικά φάρμακα βοηθούν στην αντιμετώπιση των αιτιών της φλεγμονής. Μεταβάλλουν τη διαδικασία εξέλιξης της νόσου και, ενδεχομένως, εμποδίζουν την επιδείνωση της αρθρίτιδας. Ενδέχεται να περάσουν μερικές εβδομάδες ώσπου να φανούν τα αποτελέσματά τους στις αρθρώσεις. Γι’ αυτό, οι ασθενείς δεν πρέπει να διακόπτουν την αγωγή, ακόμα και αν δεν βλέπουν βελτίωση. Ενίοτε, τα φάρμακα αυτά χορηγούνται σε ενέσιμη μορφή.

Τα αντιρευματικά συνήθως δεν αποτελούν αγωγή πρώτης επιλογής, και η απόφαση για τη συνταγογράφησή τους εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η αποτελεσματικότητα των ΜΣΑΦ που έχουν προηγηθεί, το πόσο ενεργή είναι η αρθρίτιδα και η πιθανότητα περαιτέρω βλάβης στις αρθρώσεις.

Παραδείγματα αντιρευματικών φαρμάκων είναι τα παρακάτω:
• Μεθοτρεξάτη
• Σουλφασαλαζίνη
• Κυκλοσπορίνη
• Λεφλουνομίδη

Οι βιολογικές θεραπείες είναι μια νεότερη ομάδα φαρμάκων τροποποιητικών της νόσου, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν όταν τα αντιρευματικά φάρμακα δεν είναι πολύ αποτελεσματικά. Χορηγούνται είτε σε ενέσιμη μορφή, είτε με ενδοφλέβια έγχυση. Οι βιολογικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την ψωριασική αρθρίτιδα περιλαμβάνουν:

• Αδαλιμουμπάμπη
• Ετανερσέπτη
• Ινφλιξιμάμπη
• Γκολιμουμάμπη

Σχεδόν για όλα τα αντιρευματικά απαιτούνται τακτικές εξετάσεις αίματος και κάποιες φορές ούρων. Οι εξετάσεις δίνουν στο γιατρό τη δυνατότητα να παρακολουθεί τα αποτελέσματα του φαρμάκου στην αντιμετώπιση της ασθένειας, αλλά και να ελέγχει για πιθανές παρενέργειες, όπως προβλήματα στο συκώτι, τους νεφρούς ή το αίμα.

Οι ασθενείς μπορούν να λαμβάνουν ΜΣΑΦ μαζί με αντιρευματικά. Μπορούν επίσης να λαμβάνουν συνδυασμό αντιρευματικών, όταν χρειάζεται.

Ενέσεις στεροειδών (κορτιζόνη)

Ο γιατρός μπορεί να συστήσει ενέσεις στεροειδών, αν οι αρθρώσεις του ασθενή πονούν πολύ ή αν υπάρχει φλεγμονή στους συνδέσμους και τους τένοντες.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Πιθανόν να μη χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, αν και σε σπάνιες περιπτώσεις οι βλάβες στους τένοντες διορθώνονται μόνο χειρουργικά. Ύστερα από χρόνια νόσο, ίσως προκληθούν βλάβες σε αρθρώσεις εξαιτίας της φλεγμονής, οι οποίες αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης άρθρωσης.

Εάν υπάρχει σοβαρή ψωρίαση γύρω από την πάσχουσα άρθρωση, ο χειρουργός ίσως συστήσει θεραπεία με αντιβιοτικά για την πρόληψη λοίμωξης. Μερικές φορές, εμφανίζεται ψωρίαση στην ουλή της εγχείρησης, αλλά θεραπεύεται με τη συνήθη αγωγή.

Θεραπείες για το δέρμα

Συνήθως εφαρμόζονται τοπικά αλοιφές. Υπάρχουν 5 βασικά είδη:
• Αλοιφές πίσσας
• Αλοιφές διθρανόλης (δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με υγιές δέρμα)
• Κρέμες και λοσιόν στεροειδών
• Αλοιφές με ουσίες παρόμοιες με τη βιταμίνη D, π.χ. καλσιτριόλη και τακαλσιτόλη
• Τζελ με ουσίες παρόμοιες με τη βιταμίνη Α (ρετινοειδή).

Αν οι κρέμες και οι αλοιφές δεν φέρουν αποτέλεσμα, ο γιατρός ίσως προτείνει:
• Φωτοθεραπεία – σύντομα διαστήματα έκθεσης σε υπεριώδη ακτινοβολία υψηλής έντασης (γίνεται πάντα σε νοσοκομείο)
• Χάπια ρετινοειδών

Πολλά αντιρευματικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την ψωριασική αρθρίτιδα βελτιώνουν επίσης την κατάσταση του δέρματος. Αντίστροφα, κάποιες θεραπείες για το δέρμα ενδέχεται να βελτιώσουν την αρθρίτιδα.
Οι θεραπείες για την ψωρίαση των ονύχων είναι συνήθως λιγότερο αποτελεσματικές από τις θεραπείες του δέρματος. Πολλοί ασθενείς χρησιμοποιούν βερνίκι νυχιών για να κρύβουν τα σημάδια.

Αυτοβοήθεια και καθημερινές ασχολίες
Το χαμηλό σωματικό βάρος περιορίζει την καταπόνηση των αρθρώσεων. Η άσκηση βοηθά, αλλά πρέπει να υπάρχει σωστή ισορροπία ανάπαυσης και δραστηριότητας, ώστε να αποφεύγονται οι υπερβολές.

Άσκηση
Η φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή αδυναμία και δυσκαμψία των αρθρώσεων. Η κατάσταση αυτή προλαμβάνεται με την άσκηση και τη σωστή λειτουργία των αρθρώσεων. Ωστόσο, η φλεγμονή μπορεί να επιφέρει ασυνήθιστη κόπωση, γι’ αυτό οι ασθενείς πρέπει να αναπαύονται πιο τακτικά από ό,τι συνήθως. Πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάπαυσης και άσκησης.

Ο γιατρός ή ο φυσικοθεραπευτής μπορούν να προτείνουν κατάλληλες ασκήσεις, ανάλογα με τις αρθρώσεις που έχουν υποστεί βλάβη.

Δίαιτα και διατροφή
Δεν έχει αποδειχτεί ότι κάποιο συγκεκριμένο διαιτολόγιο είναι αποτελεσματικό στην ψωριασική αρθρίτιδα, αν και ορισμένοι θεωρούν ότι τα ιχθυέλαια (έλαια από το σώμα, όχι από το συκώτι των ψαριών) από ψάρια του αλμυρού νερού μειώνουν την αναγκαιότητα λήψης ΜΣΑΦ.

Το περιττό βάρος καταπονεί περισσότερο τις αρθρώσεις, ιδίως των ποδιών και της μέσης. Ο έλεγχος του βάρους είναι επίσης σημαντικός, λόγω του αυξημένου κινδύνου καρδιοπάθειας. Συστήνεται μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή, με πολλά φρέσκα λαχανικά και φρούτα.

Συμπληρωματικές θεραπείες
Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι οι συμπληρωματικές θεραπείες βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της ψωριασικής αρθρίτιδας. Γενικά, οι συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπείες είναι καλά ανεκτές από τον οργανισμό, αλλά πρέπει οι ασθενείς να συμβουλευτούν το γιατρό τους προτού τις ακολουθήσουν. Κάποιες θεραπείες ενέχουν κινδύνους, αλλά σε πολλές περιπτώσεις οι κίνδυνοι αυτοί σχετίζονται κυρίως με τους θεραπευτές, παρά με τις ίδιες τις θεραπείες. Για το λόγο αυτό, οι ασθενείς πρέπει να απευθύνονται σε πιστοποιημένους θεραπευτές ή σε θεραπευτές που ακολουθούν συγκεκριμένο κώδικα δεοντολογίας.

Οι ασθενείς πρέπει επίσης να κρίνουν αυστηρά τα αποτελέσματα των θεραπειών αυτών. Αν δεν βλέπουν βελτίωση, καλό είναι να διακόπτουν τις εν λόγω θεραπείες.

Σεξουαλικές επαφές και εγκυμοσύνη
Οι σεξουαλικές επαφές μπορεί να είναι επώδυνες, ιδίως σε γυναίκες ασθενείς με βλάβη στα ισχία. Οι ασθενείς πρέπει να πειραματιστούν με διάφορες στάσεις, για να βρουν ποια εξυπηρετεί καλύτερα.

Η ψωριασική αρθρίτιδα δεν εμποδίζει τη σύλληψη και την εγκυμοσύνη. Ίσως η αρθρίτιδα βελτιωθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά τα συμπτώματα μπορεί να επιστρέψουν μετά τη γέννα.

Κάποια φάρμακα για την ψωριασική αρθρίτιδα πρέπει να αποφεύγονται από ασθενείς που αποφασίζουν να τεκνοποιήσουν. Για παράδειγμα, η σουλφασαλαζίνη μπορεί να προκαλέσει προσωρινή ολιγοσπερμία. Επίσης, ένα ζευγάρι δεν πρέπει να συλλάβει εάν ο άνδρας ή η γυναίκα ακολουθεί ή ακολούθησε πρόσφατα αγωγή με μεθοτρεξάτη (ορισμένοι γιατροί συστήνουν να έχουν περάσει τουλάχιστον 6 μήνες από τη θεραπεία).

Τα ζευγάρια που σκέφτονται να τεκνοποιήσουν πρέπει να συζητήσουν με το γιατρό τη φαρμακευτική τους αγωγή, ώστε να αλλάξουν κάποια φάρμακα αν χρειαστεί.

Τόσο η ψωρίαση όσο και η ψωριασική αρθρίτιδα είναι σε κάποιο βαθμό κληρονομούμενες ασθένειες. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ψωρίασης ή ψωριασικής αρθρίτιδας σε κάποιον από τους δύο γονείς, τότε τα παιδιά είναι πιθανό να νοσήσουν από ψωριασική αρθρίτιδα. Ωστόσο, ο κίνδυνος κληρονομικότητας από τους γονείς απευθείας στα παιδιά είναι χαμηλός.

Η ζωή με ψωριασική αρθρίτιδα

Κάθε χρόνιο νόσημα επηρεάζει τη διάθεση, τα συναισθήματα και την αυτοπεποίθηση, και έχει επιπτώσεις στην εργασία, την κοινωνική ζωή και τις σχέσεις. Όταν η ασθένεια προκαλεί ψυχολογική επιβάρυνση, βοηθά πολύ η συζήτηση με φίλους, συγγενείς ή το γιατρό. Μπορεί επίσης να βοηθήσει μια ομάδα υποστήριξης ατόμων με ψωριασική αρθρίτιδα, όπου ο ασθενής θα γνωρίσει και άλλους ανθρώπους με το ίδιο πρόβλημα.