Χοληστερίνη

Η χοληστερίνη είναι ένα οργανικό λιπιδικό μόριο και η βιοσύνθεσή του διενεργείται στα κύτταρα όλων των ζώων.

Γράφει ο
Αντώνης Μασδράκης,
Καρδιολόγος,
Επιμελητής της Β` Καρδιολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Επιτελεί βασικές λειτουργίες στον οργανισμό και συγκεκριμένα α) είναι βασικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών β) συντελεί τη σύνθεση της βιταμίνης D καθώς και ειδικών ορμονών (στεροειδών).

Το 80% της χοληστερόλης συντίθεται στο συκώτι και στο έντερο (ενδογενής σύνθεση) ενώ το υπόλοιπο προέρχεται μέσω της πρόσληψης τροφής, κατά βάση ζωικής προέλευσης (εξωγενής πρόσληψη). Οι κύριες τροφές που περιέχουν μεγάλες ποσότητες χοληστερίνης είναι τα τυριά, ο κρόκος των αυγών, το μοσχάρι, το χοιρινό, τα ψάρια, οι γαρίδες, τα πουλερικά ενώ είναι σημαντική πηγή αποτελούν και βιομηχανοποιημένα προϊόντα που περιέχουν τα λεγόμενα trans λιπαρά οξέα (είδος ακόρεστων λιπαρών οξέων) όπως τα αρτοσκευάσματα, τα σνακς, τα γλυκά, τα μπισκότα, το βούτυρο, η μαργαρίνη, οι κρέμες γάλακτος, το μαγειρικό λίπος, τα χάμπουργκερ κλπ.

Η ενδογενής σύνθεση της χοληστερίνης ρυθμίζεται απευθείας από τα επίπεδά της στο αίμα μέσω ομοιοστατικών μηχανισμών. Συνεπώς υψηλότερη εξωγενής πρόσληψη χοληστερίνης με τις τροφές μειώνει την ενδογενή σύνθεσή της ενώ σε χαμηλότερη πρόσληψη συμβαίνει το αντίθετο φαινόμενο.

Η χοληστερίνη κυκλοφορεί και μεταφέρεται στο αίμα μέσω ειδικών λιποπρωτεϊνών οι οποίες βάσει μεγέθους (από τα μεγαλύτερα στα μικρότερα μόρια) διακρίνονται στα χυλομικρά, στην VLDL (πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), την IDL (ενδιάμεσης πυκνότητας λιποπρωτεΐνη), την LDL (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) και την HDL (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη).

Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει η χοληστερίνη που μεταφέρεται μέσω της LDL λιποπρωτεΐνης, ή αλλιώς  «κακή» χοληστερίνη και αυτό γιατί τα μόρια της LDL εισέρχονται στο τοίχωμα των αγγείων συμβάλλοντας στη αύξηση των αθηρωματικών πλακών, στη πρόοδο της αθηροσκλήρωσης των αγγείων που αφορούν ζωτικά όργανα όπως καρδιά, εγκέφαλος, νεφρά, καρωτίδες, αρτηρίες κάτω άκρων και με αυτόν τον τρόπο μπορεί να προκαλέσουν έμφραγμα, εγκεφαλικό, νόσο των καρωτίδων, στένωση νεφρικών αρτηριών και περιφερική αγγειακή νόσο αντίστοιχα.

Τα βασικά μέσα μείωσης της LDL χοληστερίνης είναι:

1. Σωστή διατροφή δηλαδή η μεσογειακή διατροφή (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, σπάνια κόκκινο κρέας, μικρές έως μέτριες ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων-ψαριών-πουλερικών, ελάχιστες ποσότητες επεξεργασμένων προϊόντων)
2. φαρμακευτικά μέσα όπως α) οι στατίνες που εμποδίζουν τη σύνθεση της χοληστερόλης στο συκώτι, την μειώνουν κατά 50-60% στο αίμα και έχει αποδειχθεί από πλήθος επιστημονικών μελετών ότι μειώνουν την θνητότητα σε άτομα αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου β) η εζετιμίμπη που εμποδίζει την απορρόφηση της χοληστερίνης στο λεπτό έντερο γ) οι PCSK9 αναστολείς τα οποία είναι νέα φάρμακα σε ενέσιμη μορφή, μειώνουν σε μεγάλο βαθμό την LDL χοληστερίνη και προς το παρόν χρησιμοποιούνται κυρίως σε οικογενή-κληρονομική υπερχοληστερολαιμία όπου τα επίπεδα της χοληστερίνης είναι πολύ υψηλά (π.χ.>500 mg/dl).

Ο στόχος σωστών επιπέδων LDL χοληστερίνης διαφέρει μεταξύ των ατόμων ανάλογα με το ατομικό ιστορικό τους. Έτσι σε ανθρώπους που στο παρελθόν   έχουν υποστεί κάποιο αγγειακό επεισόδιο (έμφραγμα ή εγκεφαλικό) ή είναι υψηλού κινδύνου λόγω π.χ. διαβήτη ο στόχος είναι η LDL να είναι κάτω από 70mg/dl  και αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση φαρμάκων, βασικά των στατινών.

Στις υπόλοιπες κατηγορίες ατόμων χωρίς κάποιο αγγειακό σύμβαμα στο παρελθόν ή μικρού έως μετρίου κινδύνου (π.χ. μέσης ηλικίας άτομο-καπνιστής- υπερτασικός- χωρίς διαβήτη) ο στόχος είναι η LDL να είναι κάτω από 115-120 mg/dl και συνήθως αυτό επιτυγχάνεται είτε με σωστό διαιτολόγιο ή σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή.

Η HDL χοληστερίνη, ή αλλιώς «καλή» χοληστερίνη η οποία μεταφέρει τα μόρια χοληστερίνης στο συκώτι όπου μεταβολίζονται, όταν είναι σε υψηλά επίπεδα (>50-60 mg/dl) θεωρητικά ασκεί προστατευτικό ρόλο αλλά αυτό δεν έχει αποδειχθεί από μεγάλες μελέτες.

Άρα βασική επιδίωξη είναι να διατηρούμε την LDL χοληστερίνη σε καλά επίπεδα.

Σε κάθε περίπτωση απαιτείται συνεργασία και συμβουλευτική από τον θεράποντα ιατρό (καρδιολόγο ή παθολόγο).

Φεβρουάριος 2019