SARS-CoV-2: Η πολυμέτωπη επίθεση που εξαπολύει στο σώμα.

Γράφει ο
Αθανάσιος Σκουτέλης
Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος
Διευθυντής Β’ Λοιμωξιολογικής – Παθολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
Μέλος Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών

Παρόλο που η COVID-19 είναι μια ήπια νόσος σε >85% των περιπτώσεων με συνολική θνητότητα 0,2-1%, στο 5% των ασθενών που θα νοσήσουν βαρειά προκαλεί όντως μια πολυμέτωπη επίθεση σε πολλά όργανα που αν ο οργανισμός είναι εξασθενημένος ή δεν έχει ισχυρό αμυντικό σύστημα, ο ιός τελικά θα βγει νικητής παρόλη την υποστήριξη που παρέχει στον ασθενή η εξελιγμένη επιστήμη.

Ηλικία >75 και οι συνυπάρχουσες χρόνιες συννοσηρότητεςείναι τα συνήθη αίτια βαρειάς νόσησης και αυξημένης θνητότητας. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που ο ασθενής εξελίσσεται βαρύτατα χωρίς να συνυπάρχει κάποιος γνωστός προδιαθεσικός παράγοντας. Δεν έχει ακόμη βρεθεί πειστική εξήγηση. Πιθανολογούνται γενετικοί παράγοντες ή άλλα αίτια άγνωστα μέχρι στιγμής.

Ο παθογενετικός μηχανισμός της νόσου εξηγεί την αρχική (ακόμη και στις κλινικά ήπιες νοσήσεις) πολυμέτωπη επίθεση του νέου κορωνοϊού. Στο περίβλημα του ιού υπάρχουν ακίδες (πρωτεΐνη S) οι οποίες προσκολλώνται στους υποδοχείς  του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης τύπου 2 (ACE 2) και με τον τρόπο αυτό o ιός μπαίνει  στον οργανισμό μας και προκαλεί τα αντίστοιχα συμπτώματα. Υποδοχείς ACE 2 υπάρχουν στα κύτταρα του αναπνευστικού (πονόλαιμος, βήχας, δύσπνοια, πνευμονία), του μυοκαρδίου (καρδιακή ανεπάρκεια, μυοκαρδιακή βλάβη), των νεφρών (οξεία νεφρική βλάβη), του ανώτερου και κατώτερου πεπτικού (ναυτία, έμετοι, διάρροια), του ρινικού βλεννογόνου (ανοσμία) και άλλων ιστών.

Στους βαρειά νοσούντες, όμως, αυτό που προκαλεί την κατάρρευση όλων των ζωτικών συστημάτων και οργάνων, εμφανίζεται ξαφνικά ενώ ο ασθενής είναι νοσηλευόμενος, απαιτεί υποστήριξη επιπέδου ΜΕΘ και αρκετές φορές είναι μη αναστρέψιμο είναι το αποκαλούμενο «σύνδρομο της καταιγίδας κυτταροκινών» (cytokine storm).

Είναι μία υπεραντίδραση των αμυντικών συστημάτων του οργανισμού μας που για ανεξήγητο λόγο στρέφεται αδιακρίτως όχι μόνον εναντίον του ιού αλλά και εναντίον του ίδιου του οργανισμού με αποτέλεσμα βαρειές βλάβες ζωτικών οργάνων, πιο βαρειές από αυτές που θα προκαλούσε ο ίδιος ο ιός. Μερικοί το παρουσιάζουν σαν το φαινόμενο που ενώ το αυτοκίνητο κινείται, ξαφνικά και χωρίς εξήγηση αρχίζει και επιταχύνει ανεξέλεγκτα. Κυτταροκίνες (cytokines) είναι ουσίες που παράγει και κινητοποιεί ο οργανισμός όταν βρίσκεται σε κατάσταση «μάχης» για να αντιμετωπίσει εξωγενή εισβολέα. Οι κυτταροκίνες μπορεί να είναι ιντερλευκίνες, ιντερφερόνες, παράγων νέκρωσης όγκου (TNF-a) κ.ά.

Οι κυτταροκίνες δίνουν σήμα για την επικοινωνία μεταξύ ουσιών και κυττάρων του ανοσιακού («αμυντικού») συστήματος με στόχο την εξουδετέρωση του ξένου παράγοντα.

Απρόσφορη και υπέρμετρη, όμως, υπερ-παραγωγή και υπερ-ενεργοποίησή τους προκαλεί τοξικότητα και βλάβες σε ζωτικά όργανα και συστήματα (κυκλοφορικό, αναπνευστικό, νεφροί, αγγειακό ενδοθήλιο, κλπ). Αποτέλεσμα είναι ο ασθενής να παρουσιάσει καταπληξία, σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), νεφρική ανεπάρκεια, θρομβώσεις, κλπ. Ειδικά η τάση για  θρομβώσεις (ονομάζεται και «θρομβοφλεγμονή»-thromboinflammation-ή «θρομβωτική καταιγίδα») είναι κάτι που αναγνωρίστηκε σχετικά πρόσφατα, είναι αρκετά συχνό στους βαρειά νοσούντες και πρέπει πάντα να αντιμετωπίζεται. Αν η υποστήριξη στη ΜΕΘ δεν αποδώσει, τότε επέρχεται το μοιραίο.

Παρότι δεν υπάρχουν ειδικές θεραπείες για το νέο κορωνοϊό, η αγωγή στους βαρειά πάσχοντες περιλαμβάνει, εκτός των άλλων, βιολογικούς παράγοντες εναντίον των κυτταροκινών, κορτιζόνη και μερικές άλλες γνωστές θεραπείες με στόχο να «φρενάρουν» ή να αναστρέψουν τον καταρράκτη αυτής της καταιγίδας.

Δεκέμβριος 2020