Τα μη μεταδιδόμενα νοσήματα ευθύνονται
για την πλειονότητα των θανάτων σχεδόν
σε όλες τις χώρες του πλανήτη (με εξαί-
ρεση τις χώρες της Υποσαχάριας Αφρι-
κής). Παγκοσμίως, λοιπόν, οι τέσσερις
κύριες αιτίες θανάτου είναι τα καρδιακά
και τα εγκεφαλικά επεισόδια, ο καρκίνος
(στις διάφορες μορφές του), τα χρόνια
πνευμονικά νοσήματα και ο σακχαρώδης
διαβήτης. Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα,
η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε
μια πολιτική διακήρυξη τον Σεπτέμβριο του
2011 ώστε τα κράτη-μέλη να αναλάβουν δράση για την
πρόληψη και θεραπεία των νοσημάτων αυτών. Το πρό-
γραμμα ονομάστηκε 25x25 διότι ο στόχος που τέθηκε
ήταν να μειωθεί η πρώιμη θνητότητα από τα εν λόγω
νοσήματα κατά 25% σε σχέση με το σημερινό επίπεδο
μέχρι το έτος 2025.
Γενικά, υπάρχουν δύο προσεγγίσεις στο πρόβλημα της
πρόληψης μιας νόσου. Αν πάρουμε το παράδειγμα της
καρδιαγγειακής νόσου, η συνηθισμένη στρατηγική εί-
ναι να εντοπίσει κανείς τα άτομα που χαρακτηρίζονται
«υψηλού κινδύνου» και που κινδυνεύουν στο μέλλον να
παρουσιάσουν ένα καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Πρόκειται για τα άτομα που έχουν παράγοντες κινδύνου
όπως υψηλή πίεση, υψηλή χοληστερόλη,
διαβήτη ή καπνίζουν. Στα άτομα αυτά,
αφού δοκιμάσουμε αρχικά αλλαγές στις
συνήθειές τους, θα τους χορηγήσουμε
τελικά φάρμακα για την πίεση ή τη χολη-
στερίνη, προσδοκώντας να μειώσουμε τη
μελλοντική πιθανότητα να νοσήσουν.
Η εναλλακτ ική στρατηγική
Όμως, μια δεύτερη στρατηγική ίσως προ-
σφέρει μεγαλύτερη προστασία από την
πρώτη σε επίπεδο κοινωνίας. Είναι η στρατηγική πρόλη-
ψης σε επίπεδο γενικού πληθυσμού, η οποία βασίζεται σε
μείωση των επιπέδων των διαφόρων παραγόντων κινδύ-
νου σε ολόκληρο τον πληθυσμό μέσω ενός πιο υγιεινού
τρόπου ζωής (σχετικά με το κάπνισμα, τη διατροφή, την
άσκηση), χωρίς να απαιτείται ιατρική εξέταση των ατό-
μων, χωρίς εργαστηριακές μετρήσεις και, φυσικά, χωρίς
χορήγηση φαρμάκων.
Ευνοϊκές μεταβολές του τρόπου ζωής μπορούν να πραγ-
ματοποιηθούν με εκστρατείες ενημέρωσης και με νομο-
θετικές ρυθμίσεις ώστε, για παράδειγμα, να αποθαρρύ-
νεται το κάπνισμα, να είναι περισσότερο διαθέσιμα τα
τρόφιμα με λιγότερο λίπος, να ενθαρρύνεται το περπάτημα
αντί η μετακίνηση με αυτοκίνητο. Φαίνεται, μάλιστα, ότι η
στρατηγική πρόληψης σε επίπεδο πληθυσμού δυνητικά
μπορεί να αποδώσει περισσότερο από τη στρατηγική επι-
κέντρωσης στα άτομα υψηλού κινδύνου που περιγράφηκε
πιο πάνω. Αν όλος ο πληθυσμός μιας χώρας είχε ιδανικό
σωματικό βάρος, θα καταγράφονταν 30% λιγότεροι θά-
νατοι από καρδιαγγειακά και 8% λιγότεροι θάνατοι από
νεοπλασίες. Έχει, επίσης, υπολογιστεί ότι, αν η διαστο-
λική («μικρή») πίεση ολόκληρου του πληθυσμού ήταν
μόλις 2 χιλιοστά χαμηλότερη (δηλαδή, για παράδειγμα,
αντί 82, 78 ή 90 να ήταν 80, 76 ή 88), κάτι που εύκολα
γίνεται με καλύτερη διατροφή, λίγη άσκηση και μικρή
απώλεια βάρους, θα μπορούσαν να προληφθούν σχε-
δόν όσα εγκεφαλικά επεισόδια προλαμβάνουμε σήμερα
δίνοντας δαπανηρή φαρμακευτική αγωγή σε όλα τα υπερ-
τασικά άτομα που έχουν «μικρή» πίεση πάνω από 95.
Προς μία πιο υγιή
κοινωνία
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι ίσως η μεγαλύτερη αιτία για την απώλεια
ζωών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Κι όμως, έρευνες έχουν δείξει ότι με μικρές
αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, ο κίνδυνος μπορεί να μειωθεί σημαντικά.
Ποιες είναι αυτές, όμως, και τι μας προσφέρουν συνολικά;
| ΚΑΡΔ Ι ΑΓ Γ Ε Ι ΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ |
Γράφει ο
Αθανάσιος Γ. Πιπιλής
Καρδιολόγος, Διευθυντής
Α’ Καρδιολογικής Κλινικής
ΥΓΕΙΑ
50
Αν όλος ο πληθυσμός μιας χώρας
είχε ιδανικό σωματικό βάρος,
θα καταγράφονταν 30%
λιγότεροι θάνατοι από
καρδιαγγειακά νοσήματα.
